Bescherming

Sinds de afgelopen jaren zijn steeds meer personen en organisaties het belang van haaien voor onze oceanen in gaan zien en ook onder wetenschappers heerst er volledige overeenstemming dat er iets moet veranderen binnen de huidige situatie waarin veel haaienpopulaties zich bevinden. De IUCN Shark Specialist Group heeft landelijke regeringen dan ook opgeroepen om regionale maatregelen in te voeren die ervoor zullen zorgen dat haaien worden beschermd.

En natuurbeschermingsorganisaties zijn ook opgestaan. Over de gehele wereld hebben organisaties campagne gevoerd voor het verbieden van het ontvinnen van haaien en het duurzaam beheer van de haaienvisserij. In Europa heeft de Shark Alliance, een alliantie van meer dan 100 organisaties, de Europese Unie overgehaald om het Plan of Action for the Management of Sharks and Rays aan te nemen en de wettelijke gaten in het ontvinningsverbod te dichten.

In 2014 werd een grote overwinning gehaald, toen in één keer vijf nieuwe haaiensoorten, waaronder commercieel interessante soorten als de hamerhaai en haringhaai, werden toegevoegd aan bijlage II van de Convention on the International Trade of Endangered Species (CITES). Zij zijn hiermee, samen met zeepaardjes, de enige bedreigde soorten vissen die bescherming genieten via CITES. In 2016 zijn hier ook de voshaaien, duivelsroggen en zijdehaai aan toegevoegd, allen soorten die voorkomen in het Nederlands-Caribisch gebied. Kijk op de website naar het complete overzicht van soorten die onder CITES vallen.

Ondertussen strijden organisaties al jaren voor haaienreservaten. Door werk van het Pew Trusts Global Shark Conservation Program beslaan haaienreservaten nu 12,7 miljoen vierkante kilometer (3,5%) van de oceanen, waaronder verschillende locaties binnen de Cariben. Beschermingsmaatregelen in St. Maarten, de Bahama’s en de Britse Virgin Islands hebben al wereldwijde aandacht gekregen, maar een haaienreservaat rondom de gehele Nederlandse Cariben, door een unieke samenwerking en steun van de Postcode Loterij, zou een baanbrekende stap zijn in het behoud van deze charismatische en globaal bedreigde dieren.

Yarari reservaat

In september 2015 is bekend geworden dat de Nederlandse regering op verzoek van de eilanden een haaienreservaat zal instellen in de wateren rond Saba en Bonaire. Tijdens het bezoek van staatssecretaris Dijksma aan deze eilanden heeft zij aangekondigd dat Nederland zich sterk zal maken voor het behoud van deze haaien. De officiele verklaring vind je hier: Yarari-Sanctuary-declaration-English. De DCNA is tevreden, maar wil niet te vroeg juichen:”“Het instellen van het reservaat is een belangrijke en waardevolle stap. Het is nu van belang dat er goed beheer komt, dat er duidelijke voorlichting naar vissers en bewoners plaatsvindt en dat een systeem van sluitende controle en handhaving komt om de koraalriffen echt effectief te kunnen beschermen. Ook is het belangrijk dat de andere eilanden in het gebied het voorbeeld van Saba en Bonaire volgen.”

Vangstverbod Sint Maarten

In oktober 2011 heeft de regering van St. Maarten een tienjarig verbod uitgeroepen op het vissen op haaien. Dit zogenaamde moratorium verbiedt het vangen en aanlanden van haaien en vereist dat per ongeluk gevangen haaien per direct worden teruggegooid. Hierop staat een straf van 500,000 Antilliaanse guldens, of drie maanden gevangenisstraf. In de zomer van 2016 heeft de regering van Sint Maarten besloten om het tijdelijke moratorium uit te breiden naar een oneindig verbod, dus ook de wateren van Sint Maarten zijn nu een haaienreservaat.

SPAW

Het Specially Protected Areas and Wildlife (SPAW) protocol is onderdeel van de Convention for the Protection and Development of the Marine Environment in the Wider Caribbean Region. Zeedieren die zijn opgenomen in Bijlage II en III van het protocol moeten worden beschermd door alle ondertekenaars, waaronder het Nederlandse Koninkrijk. Momenteel is nog geen enkele haaiensoort opgenomen in het protocol, maar als dit wel gebeurt zou het kunnen bijdragen aan internationale afstemming van bescherming en het behalen van beleidsdoelen in andere conventies, zoals CITES en de Convention on Migratory Species (CMS).